Zanorja U

Shkruhen me -u- në të gjitha rasat emrat dhe mbiemrat më -ull, -ur, si edhe fjalët e formuara prej tyre:

akull, akulli, akullit, akullin, akullore; kukull, kukulle, kukulla, kukullës, kukullën, kukullat, kukullave, kukullash; kumbull, kumbulle, kumbulla; mjegull, mjegulla, mjegullor, i mjegullt; nofull, nofulla, nofullën, nofullat; petull, petulla-t, petulloj; rrotull, rrotulla-t, rrotullash, rrotullohem; sqetull, sqetulla-t; shembull, shembulli, shembullit, shembullin, shembujt, shembujve, shembujsh, shembullor, (i, e) pashembullt[1]; shpatull, shpatulle, shpatulla-t; tingull, tingulli, tingullor, tingullimitues[2]; vetull, vetulla-t etj.;

(ujë) amull, amulli, mashkull, mashkullore etj;

flutur, fluture, flutura, fluturës, fluturën, fluturat, fluturave, fluturash, fluturak, fluturim; hekur, hekuri, hekurit, hekurin, hekura, hekurat, hekurave, hekurash, hekuros, hekurishte, i hekurt; lepur, lepuri, lepurit, lepurin, lepurush etj.;

(qytet) i bukur, (lule) të bukura, bukuri, bukurosh etj.

[1] Në pajtim me shqiptimin e ngulitur prej kohësh fjala shembëllej dhe formimet prej saj, si edhe fjala shembëlltyrë shkruhen me -ë-.

[2] Në pajtim me shqiptimin e ngulitur prej kohësh fjalët tingëlloj, tingëllim, tingëllimë, bashkëtingëllore, të formuara nga fjala tingull duke u shpërngulur theksi nga -i-ja e temës, shkruhen me -ë-.

Kur përdoret apostrofi?

Apostrofi përdoret në këto raste:

Për të shënuar rënien e -ë-së fundore te trajtat e shkurtra të përemrave vetorë më dhe të, te pjesëza të e mënyrës lidhore, e kohës së ardhshme të dëftores si edhe te ndërtimet e ndryshme me pjesore (për të, me të, një të + pjesore) përpara trajtave të shkurtra të përemrave vetorë i, u, përpara trajtave të shkurtra përemërore ia, iu, ju, jua, ua, si edhe përpara pjesëzës u të trajtave pësore-vetvetore të foljeve.

Kështu shkruhen:

m'i dha; t'i dha; t'i shkruash shokut; t'i zbatosh rregullat; do t'i tregoja; do t'i them, për t'i pasur parasysh; me t'i thënë, u nis etj.;

të m'u bësh të fala; do t'u thuash; do t'u kisha thënë; do t'u përgjigjem; për t'u dhënë librat; me t'u dalë përpara; një t'u thënë, u ndalën etj.;

të m'ia numërosh një nga një; t'ia thuash; do t'ia tregoja; do t'ia njoftoj; për t'ia dalë në krye; me t'ia treguar; të mos m'ia prishni qejfin;

për t'iu përgjigjur thirrjes; me t'iu afruar, e njohu etj.;

duam t'ju nderojmë; do t'ju kishim ftuar; do t'ju lajmërojmë; do t'ju lutesha; për t'ju ndihmuar; me t'ju njoftuar, nisuni etj.;

duam t'jua shpjegojmë juve; do t'jua kisha treguar; do t'jua di për nder; për t'jua lehtësuar punën juve; me t'jua sjellë veglat, filloni! etj.;

të mos m'ua prishni qejfin; s'u pëlqen t'ua kujtojmë; do t'ua kisha sjellë; do t'ua tregoj shokëve; për t'ua bërë të qartë nxënësve; me t'ua dhënë lajmin, u nisën etj.;

nuk m'u dha; m'u bë zemra mal; në m'u dhëntë rasti etj.;

si t'u duk?; mos t'u ndaftë e mira!; t'u bëftë pushka top! etj.

Shënim. Shkruhen pa apostrof trajtat përemërore ma, ta, ku nuk kemi një rënie të ë-së, por një shkrirje dy zanoresh (më + e = ma; të + e = ta):

ma dha librin; s'ma jepte; ma jep; jepma; për të ma treguar; duke ma treguar; me të ma treguar; pa ma thënë; një të ma kujtuar etj.

Pas pjesëzës mohuese s dhe pas përemrit ç:

s'arrin; s'erdhi; s'e di; s'është; s'i tha; s'u përgjegj; s'bëri; s'duhet; s'presim; s'thuhet; s'mundem etj.; ç'e do?; ç'është?; ç'i the?; ç'do?; ç'kërkon?; ç'të dojë?; ç'kohë e bukur!; ç'zë i ëmbël!; e dimë se ç'qëllim ka; s'na tha se ç'kërkonte etj.

Shënim. Shkruhen pa apostrof përemri i pakufishëm çdo dhe përemri pyetës çfarë, si edhe fjalët e formuara prej tyre: çdo nxënës; çfarë do prej meje?; nuk kuptoj çfarë thua? etj.; çfarëdo, çdonjëri, çdokush.

Për të shënuar rënien e -ë-së tek nyjat e përparme të, së me kuptim pronor në rasat e zhdrejta të emrave i ati, e ëma:

(i, e) t'et, (i, e) s'ëmës, me t'ëmën.

Zanorja ë e theksuar

Shkruhen me ë të gjitha fjalët te të cilat kjo zanore e theksuar i përgjigjet historikisht një a-je të ndjekur nga një bashkëtingëllore hundore. Me ë shkruhen edhe të gjitha fjalët e prejardhura ose të përbëra, të formuara prej tyre, pavarësisht nga lëvizja e theksit[1]:

bëj, çështje, dëm, dëmtoj, dhëmb, dhëmballë, dhëndër, (kam) dhënë, dhënie, e ëma, (i, e) ëmbël, ëmbëlsi, ëndërr, ëndje, frëngjisht, gërshërë, gojëdhënë, gjë, gjëmë, gjëndër, hënë, këmbë, këmbësor, kënd, i këndshëm, këngë, këngëtar, lë, lëmë, lëndë, lëng, llërë, mbrëmje, më (pak), (s'dua) më, mëngë, mëz, nëmë, nëntë, nëntor, (kam) ngrënë, nxë, nxënës, një, (i, e) njëjtë, njëri, njëra, njëri - tjetri, njësi, përzë, (i, e) rëndë, rëndoj, (kam) rënë, rrënjë, rrëzë, shkëmb, shtatzënë, shullë, (i, e) tërë, tërësi, tërshërë, (shtëpinë) tënde, (kam) thënë, parathënie, thëllëzë, zë (zëri), zë, (kam) zënë etj.

[1] Nuk përfshihen këtu ato fjalë që në gjuhën letrare kanë hyrë në trajtën me a, e cila nuk është më hundore: dhanore, (i, e) mangët, ranishte, shmang, zanë, zanore etj.

PËRDORIMI I SHKRONJAVE TË MËDHA

Shkronja e madhe përdoret për të dalluar emrat e përveçëm dhe emërtimet e barasvlershme me ta nga emrat e përgjithshëm.

Shkruhen me shkronjën e parë të madhe emrat dhe mbiemrat e personave, epitetet ose ofiqet (nofkat)që janë pjesë përbërëse e tyre, si edhe pseudonimet:

Avni Rustemi, Dedë Gjo Luli, Gjergj Elez Alia, Gjergj Kastrioti,

Gjeto Basho Muji, Gjin Bua Shpata, Gjon Buzuku, Ismail Qemali,

Naim Frashëri, Pjetër Budi, Gjergj Fishta etj.;

Aleksandër Duma Biri, Gavril Dara i Riu, Gjergj Balsha i Parë,

Gjergj Qimekeqi, Ivani i Tmerrshëm, Rikard Zemërluani, Leka i Madh,

Asdreni, Çajupi, Jakin Shkodra, Migjeni, Platonicus, etj.

Shënim 1. Nyjat dhe pjesëzat e mbiemrave të huaj shkruhen me shkronjë të vogël, kur jepet i plotë emri dhe mbiemri i personit, por shkruhen me shkronjë të madhe, kur përdoret vetëm mbiemri dhe kur nyja ose pjesëza është element i domosdoshëm i tij: Kalileron de la Barka, por: De Ia Barka, Leonardo da Vinçi, por: Da Vinçi; Lope de Vega, por: De Vega; Vincent van Gog, por: Van Gog etj.

Me shkronjë të madhe shkruhen edhe pjesët O, Mak, San, Sen të mbiemrave të huaj të personave:

O Brien, O Konor, O Kejsi; Mak-Dovell, San-Martin, Sen-Simon etj.

Shënim 2. Të gjitha pjesët e emrave dhe të mbiemrave kinezë, koreanë, vietnamezë e birmanë fillojnë me shkronjë të madhe:

Li Siu Çen, Lu Sin, Ngujen Van Troi, Sun Jat Sen etj.

Shkruhen me shkronjën e parë të madhe emrat e mbiemrat e përveçëm, të cilët, megjithëse përdoren për të shënuar një kategori të caktuar njerëzish, nuk janë kthyer në emra të përgjithshëm:

janë të rrallë në histori Gjergj Kastriotët;

kemi edhe ne Homerët tanë; një Promete i ditëve tona etj.

Shënim. Kur emrat e përveçëm të njerëzve janë kthyer në emra të përgjithshëm që shënojnë tipin përkatës, shkruhen me shkronjë të vogël:

ciceron, donkishot, gobsek, harpagon, kuisling, mentor etj.

Me shkronjë të vogël shkruhen edhe emërtimet e njësive të matjes, të mjeteve teknike, të sendeve etj., të cilat burojnë nga emra të përveçëm:

amper-i, om-i, vat-i, volt-i, zhul-i; dizel, ford, mauzer, rëntgen etj.

Emërtimet e funksioneve shtetërore, politike e ushtarake, të gradave, të titujve fetarë etj. shkruhen me shkronjë të vogël:

ministri i Ndërtimit X X, deputeti i Kuvendit Popullor X X,

presidenti i Republikës, perandori Kostandin,

mbretëresha Teuta, sulltan Murati Il;

ambasadori X X; komandanti i regjimentit, komandanti i korpusit,

komandanti i brigadës, shefi i shtabit, admirali X X,

mareshali X X, gjenerali X X, etj.;

dukë Gjin Tanushi, princi Karl Topta, kont Niketë Topia,

vojvodë Janosh Huniadi, Ali pashë Gucia,

anëtari i Akademisë së Shkencave X X,

profesor X X, doktor profesor Aleksandër Xhuvani, etj.;

Kur këto emërtime përdoren më vete (jo në fjali), siç ndodh zakonisht në rastet kur u drejtohemi personave përkatës, në nënshkrimet, si edhe në renditjen e emërtimeve në fjalë në dokumentet zyrtare, ato shkruhen me shkronjë të madhe si në fonmën e plotë, ashtu edhe në formën e shkurtuar.

papa Kalisti III, peshkopi Pal Engjëlli, at Shtjefën Gjeçovi,

imzot Luigj Bumçi, sheh Mustafa Tetova etj.

Kur emërtimet e mësipërme janë bërë pjesë e pandarë e një emri të përveçëm, ato shkruhen me shkronjë të madhe:

Baba Faja, Hoxha Tahsini, Kont Urani,

Madam dë Stal, Papa Kristo Negovani, Princ Vidi etj.

Emërtimet e funksioneve zyrtare e shoqërore më të larta, titujt më të lartë të nderit në RSH dhe emërtimet e urdhrave e të medaljeve shtetërore shkruhen me shkronjë të madhe (të gjitha fjalët që hyjnë në përbërjen e tyre, me përjashtim të nyjave); po kështu veprohet edhe në rastet e ngjashme në kumtimet e në dokumentet zyrtare:

Kryetari i Presidiumit të Kuuendit Popullor;

Kryetari, i Këshillit të Ministrave të Republikës të Shqipërisë;

Hero i Popullit; Mësues i Popullit;

Artist i Popullit; Urdhri Naim Frashëri etj.

Emërtimët e titujve të tjerë të nderit shkruhen me shkronjë të madhe vetëm në fjalën e parë:

Artist i merituar, Mësues i merituar, Mjeshtër i sportit etj.

Emërtimet e titujve të nderit vihen në thonjëza, kur përdoren menjëherë pas fjalës "titull", si ndajshtim i paveçuar me presje:

iu dha titulli ,"Hero i Popullit", "Artist i Popullit" etj.,

por shkruhen: Heroi i Popullit Qemal Stafa,

Mësuesi i Popullit Aleksandër Xhuvani,

Artistja e Popullit Marie Logoreci etj.

Shkruhen me shkronjë të madhe emrat e përveçëm të botës mitologjike e fetare, si edhe ata të figurave e të tregimeve popullore:

Adami, Apoloni, Buda, Diana, Eva, Hermesi, Jupiteri,

Krishti, Minerva, Muhameti, Neptuni,

Polifemi, Shiva, Zeusi etj.;

Borëbardha, e Bukura e Dheut, Hirushja etj.

(por shkruhen me shkronjë të vogël emrat e përgjithshëm të sferave të mësipërme si allah, engjëll, perëndi, perri, shenjt, xhind, zanë etj.).

Shkruhen me shkronjë të madhe emrat e përveçëm të kafshëve:

Balashi, Baloja, Bukefali, Kazili, Kuqali, Laroja etj.

Shkruhen me shkronjë të madhe emërtimet e planetëve, të yjeve, të yjësive e trupave të tjerë qiellorë:

Arusha e Madhe, Arusha e Vogë, Galaktika, Juplteri,

Kashta e Kumtrit, Dielli, Hëna, Marsi, Neptuni,

Saturni, Shenjëzat, Toka, Urani, Ylli Polar etj.

Shënim. Emrat dielli, dheu, hëna, toka etj.

 shkruhen me shkronjë të vogël, kur nuk përdoren si terma të astronomisë, p.sh. perëndimi i diellit; temperatura në det e në tokë është e ndryshme; një natë pa hënë etj.

Emërtimet gjeografike e territoriale-administrative, si edhe emrat e tjerë të vendeve shkruhen me shkronjë të madhe:

Adriatiku, Alpet, Buna, Dajti, Devolli, Drini,

Joni, Karpatet, Labëria, Luma, Mirdita, Myzeqeja,

Sazani, Skrapari, Shari, Shqipëria, Tomori, Vjosa, Vlora etj.

Pjesët përbërëse të një emërtimi gjeografik a të një emri vendi prej dy a më shumë fjalësh shkruhen me shkronjë të madhe (me përjashtim të nyjave, lidhëzave e parafjalëve):

Amerika Latine, Azia e Vogë, Bishti i Pallës, Bjeshkët e Nemuna,

Bregu i Detit, Bregu i Fildishtë, Bregu i, Matës, Briri i Artë,

Deti i Bardhë, Deti i Kuq, Deti i Vdekur, Deti i Zi, Drini i Bardhë,

Fusha Mbret, Gadishulli Ballkanik, Gadishulli Iberik, Gropa e Shkodrës,

Guineja e Re, Guri i Bardhë, Guri i Hasit, Gjiri Arabik, Gjiri Persik,

Ishulli i Lezhës, Kepi i Gjelbër, Kepi i Shpresës së Mirë,

Kodra e Kuqe, Kunora e Lurës, Lëndina e Lotëve, Lugjet e Verdha,

Lumi i Vlorës, Maja e Hekurave, Malësia e Madhe,

Malësia e Mbishkodrës, Mali i Bardhë, Mali i Gjerë,

Mali i Zi, Mali me Gropa, Oqeani i Ngrirë i Veriut,

Përroi i Thatë, Poli, i Jugut, Poli i Veriut, Qafa e Gjarprit,

Qala e Thanës, Qafa e Zezë, Reç-e-Dardha,

Rrafshi i Dukagjinit, Rruga e Barrikadave,

Sheshi i Flamurit, Shkalla e Tujanit, Shkëmbi i Kauajës,

Shtegu i Dhenve, Tenda e Qypit, Toka e Zjarrtë, Ura e Shtrejtë,

Vau i Dejës, Vendet e Ulëta, Zelanda e Re etj.

Shënim 1. Emrat e përgjithshëm gjeografikë si breg, buzë, çukë, det, fushë, gadishull, grykë, gji, hundë, istëm, ishull, kanal, kep, kodër, krua, liqen, lumë, majë, mal, ngushticë, përrua, qafë, qytet, sukë, shkretëtirë, shpellë; tropik, vargmal etj., kur nuk janë pjesë përbërëse e një emërtimi të përveçëm, por përdoren si përcaktues të një emri gjeografik ose përcaktohen prej tij, shkruhen me shkronjë të vogël:

çuka e Ajtojt, deti Adriatik, deti i Kinës Jugore, fusha e Korçës,

fusha e Myzeqesë, gadishulli i Ballkanit, gryka e Këlcyrës,

gjiri i Vlorës, hunda e Karaburunit, istmi i Korintit,

ishulli i Sazanit, kanali i Korfuzit, kanali i Myzeqesë,

kanali i Suezit, kepi i Rodonit, kroi i Zejmenit, liqeni Balaton,

liqeni i Prespës, liqeni i Shkodrës, lumi i Matit, lumi i Tiranës,

maja e Korabit, maja e Radohinës, mali i Dajtit, ngushtica e Bosforit,

ngushtica e Gjibraltarit, përroi i Munellës, qafa e Llogorasë,

qyteti i Fierit, shpella e Dragobisë, tropika i Gaforres,

vargmali i Andeve etj.

Shënim 2. Mbiemrat që janë pjesë përbërëse të emrave gjeografikë, sikurse shihet edhe nga shembujt e mësipërm, shkruhen kurdoherë me shkronjë të madhe:

Curraj i Epër, Drini i Bardhë, Drini i Zi, Kanali i Madh,

Kurveleshi i Poshtëm, Labova e Sipërme, Malësia e Madhe,

Mali i Zi, Myzeqeja e Vogël, Prespa e Madhe, Prespa e Vogël etj.

Shënim 3. Të gjitha pjesët përbërëse të emërtimeve zyrtare të shteteve fillojnë me shkronjë të madhe (me përjashtim të nyjave):

Despotati i Epirit, Mbretëria e Nepalit, Perandoria Osmane,

Perandoria Romake e Lindjes, Perandoria Romake e Perëndimit,

Principata e Arbërisë, Principata e Lihtenshtajnit,

Republika Arabe e Egjiptit, Republika Franceze,

Republika Popullore e Kinës, Republika e Shqipërisë,

Republika e San-Marinos, Republika e Rumanisë, Britania e Madhe

Shtetet e Bashkuara të Amerikës etj.

Shënim 4. Emrat e anëve të horizontit dhe mbiemrat e fomruar prej tyre shkruhen me shkronjë të madhe (me përjashtim të nyjës), kur përdoren si emërtime njësish territoriale (gjeografike ose historike) ose si pjesë të këtyre emërtimeve:

vallet tona të Jugut, popujt e Lindjes, Lindja e Largme,

Lindja e Mesme, shtetet e Perëndimit,

kryengritjet e malësorëve të Veriut, popujt e Veriut etj.;

Amerika e Jugut, Italia e Jugut, Poli i Jugut,

Vietnami i Jugut, Evropa e Veriut, Irlanda e Veriut, Koreja e Veriut,

Poli i Veriut, Shqipëria e Veriut, Vietnami i Veriut etj.;

Amerika Jugore, Evropa Jugore, Shqipëria Jugore,

Evropa Juglindore, Azia Juglindore, Evropa Lindore,

Mesdheu Lindor, Evropa Perëndimore, Afrika Veriore,

Amerika Veriore, Shqipëria Veriore, Shqipëria Veriperëndimore etj.;

Kur emrat dhe mbiemrat e mëposhtëm përdoren për të shënuar një drejtim ose një pikë të horizontit, shkruhen me shkronjë të vogël:

u nisën dreit veriut; era fryn nga lindja;

në drejtim veriperëndimor etj.

Shënim 5. Emërtimet gjeografike shkruhen me shkronjë të madhe, edhe kur përdoren me kuptim të figurshëm:

Borovë (djegia), Vaterlo (beteja).

Emërtimet e periudhave, të ngjarjeve, të akteve e të dokumenteve historike me rëndësi kombëtare ose ndërkombëtare, të monumenteve historike e të monumenteve të kulturës shkruhen me shkronjë të madhe (me përjashtim të nyjave dhe të fjalëve shërbyese):

Çlirimi, (zhvillimi ekonomik pas Çlirimit), Reforma,

Rilindja, Rilindja Kombëtare Shqiptare, Tanzimati etj.;

Komuna e Parisit, Konferenca e Ambasadorëve,

Konferenca e Labinotit, Konferenca e Paqes,

Konferenca e Pezës, Kongresi i Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe,

Kongresi i Lushnjës, Kongresi i Manastirit,

Kongresi i Përmetit, Kuvendi i Lezhës,

Lidhja e Prizrenit, Lufta e Dytë Botërore,

Lufta e Vlorës, Mbledhja e Beratit,

Nata e Shën Bartolemeut, Njëqind Ditët, Operacioni i Dimrit,

Qeveria e Përkohshrne e Durrësit, Reforma Agrare,

Shoqëria e të Shtypurit Shkronja Shqip,

Traktati i Londrës, Traktati i Shën Stefanit, Traktati i Versajës etj.;

Dekreti i Paqes, Dekreti i Tokës, Karta e Kombeve të Bashkuara,

Karta e Madhe e Lirive, Kushtetuta e RSH etj.;

Kalaja e Gjirokastrës, Varrezat e Dëshmorëve të Atdheut,

Manastiri i Ardenicës etj.;

Monumenti i Shpalljes së Povarësisë (Vlorë),

Monumenti i Luftëtarit Kombëtar (Korçë),

Monumenti i Skënderbeut (Tiranë, Krujë),

Ura e Mesit, Xhamia e Ethem beut (Tiranë) etj.

Shënim. Emërtimet e epokave gjeologjike, historike e të formacioneve historiko-shoqërore që nuk janë emra të përveçëm, shkruhen me shkronjë të vogël:

diluvi, jura, kuaternari etj.; koha e re, mesjeta, neoliti, paleoliti etj.;

feudalizmi, komuna primitive, kapitalizmi, etj.

Emërtimet zyrtare (të sotme ose historike) të institucioneve të shtetit, si edhe emërtimet e organizatave shoqërore e të njësive ushtarake kryesore shkruhen me shkronjë të madhe (me përjashtim të nyjave dhe të fjalëve shërbyese); po kështu veprohet edhe në rastet e ngjashme në kumtimet e në dokumentet zyrtare:

Kuvendi Popullor, Presidiumi i Kuvendit Popullor,

Këshilli i Ministrave i Republikës së Shqipërisë,

Ministria e Arsimit dhe e Kulturës, Ministria e Punëve të Jashtme,

Ministria e Tregtisë, Akademia e Shkencave e Republikës së Shqipërisë,

Universiteti i Tiranës, Biblioteka Kombëtare,

Banka e Shqipërisë, Instituti i Gjuhësisë dhe i Letërsisë,

Instituti i Monumenteve të Kulturës, Fakulteti i Historisë dhe Filologjisë,

Fakulteti Ekonomik, Teatri Kombëtar, Teatri i Operës dhe i Baletit,

Shtëpia Botuese e Librit Shkollor etj.

Shënim. Emërtimet e kategorive të mësipërme, kur përdoren si emra të përgjithshëm, shkruhen me shkronjë të vogël:

ky universitet nuk ka fakultet mjekësie etj.

Në rastet kur një pjesë e emërtimit zyrtar të një institucioni, organizate etj. përdoret për të përfaqësuar gjithë emërtimin, kjo pjesë shkruhet me shkronjë të madhe: ministri i Mbrojtjes, ministri i Punëve të Jashtme etj.

Kur në një kontekst të caktuar një emërtim i tipave të përmendur më sipër rishfaqet me anë të fjalës së parë, kjo shkruhet me shkronjë të madhe, si përfaqësuese e një emri të përveçëm:

forcat e Lidhjes  e Lidhjes së Prizrenit);

mësimet e Komunës  e Komunës së Parisit);

institutet e Akademisë  e Akademisë së Shkencave të RSH);

Shkruhen me shkronjë të madhe pjesët përbërëse të emërtimeve të festave kombëtare e ndërkombëtare:

29 Nëntori, 8 Marsi ose Tetë Marsi,

Dita e Mësuesit, Dita Ndërkombëtore e Gruas, Viti i Ri etj.

Shënim. Emrat e festave fetare shkruhen me shkronjë të vogël:

bajrami, kërshëndellat, mevludi, nata e mirë, pashkët, e premtja e zezë, ramazani, rrëshajët, ujët e bekuar etj.

Te titujt e gazetave, të revistave e të librave, të cilët vihen kurdoherë ndërmjet thonjëzash, shkruhet me shkronjë të madhe vetëm fjala e parë dhe emrat e përveçëm që hyjnë në përbërjen e titullit:

"Zëri i popullit", ,"Republika", "Gazeta shqiptare",

"Studime filologjike", "Gjurmime albanologjike",

"Revista pedagogjike" etj.;

"Bagëti e bujqësia", "Gramatika e gjuhës shqipe",

"Historia e Skënderbeut" , "Historia e letërsisë shqipe",

Komedia hyjnore", "Drejtshkrimi i gjuhës shqipe",

"Toka jonë", "Zëri i arbëreshëve" etj.

Po kështu shkruhen titujt e botimeve në gjuhët e huaja, kur jepen me alfabetin e shqipes:

"I foni tis Alvanias", "Noje rajnishe cajtung",

"L'albanese d'ltalia" etj.

Shkurtimet e emrave të shteteve, të partive, të organizatave, të shoqërive, të institucioneve, të ndërmarrjeve etj., shkruhen me shkronja te mëdha, pa vënë pikë as ndërmjet, as pas tyre:

RSH, SHBA, OKB, NATO, SEATO, UNESKO, FIFA, UEFA etj.;

ATSH, TEC, AXHERPRES, AFP, MENA, etj.

Shkruhen me shkronjë të madhe emrat e përgjithshëm, kur përdoren për të shënuar qenie të personifikuara (në fabulat, përrallat e në krijime të tjera letrare):

Plaku i Vitit të Ri; O Prill, o im vëlla!; "Vajza dhe Vdekja";

Përralla gjet një ditë të Vërtetën (N. Frashëri);

Të lumtë, o Arbër, se na zbardhe faqen! (K. Kristoforidhi) etj.

Mund të shkruhet me shkronjë të madhe një emër i përgjithshërn për qëllime të veçanta stilistike, për të theksuar me forcë a me ngjyrim të veçantë një nocion, një njeri a një ide të caktuar (Atdheu, Mëmëdheu, Liria, Komandanti, Njeriu, Nëntori etj.):

"Të bukurën e gjeta te ti, o Atdhe!";

"Të nderojmë Mëmëdhenë!";

Përemri vetor ju dhe përemrat pronorë juaj, (i, e) tij, (i, e) saj, në shenjë nderimi për personin të cilit i drejtohemi, ose për të cilin flasim, mund të shkruhen me shkronjë të madhe. Me shkronjë të madhe mund të shkruhen edhe emërtimet e bartësve të funksioneve shtetërore e shoqërore, kur u drejtohemi atyre:

Po ju drejtohem Ju me shpresë që ta shqyrtoni këtë rast ...;

Zoti Ministër!; Shpresoj, Zoti Kryetar, se do të marr nga Ju një përgjigje të shpejtë etj.

Shkruhen me shkronjë të madhe emërtimet shkencore të tipave, klasave, rendeve, familjeve e gjinive të botës bimore e shtazore në trajtën latine të tyre; te emërtimet e llojeve e të nënndarjeve të tyre shkruhet me shkronjë të madhe vetëm fjala e parë:

Chordata, Protozoa, Mammalia, Pisces, Rodentia,

Turdus, Mugil, Canis lupus, Lacusta viridis etj.;

Dicotyledones, Monocotyledones, Leguminosae,

Pinaceae, Larix, Abies, Castanea sativa, Salvia etj.

Shkruhen me shkronjën e parë të madhe simbolet e elementeve kimike:

Cl, Fe, H, Mg, Mn, N, Na, O, S etj.

Emrat e përgjithshëm si:

rrugë, bulevard, stadium, shesh, lagje, hotel,

kinema, teatër, ndërmarrje, kooperativë, uzinë,

kombinat, hidrocentral, vapor, shkollë, klub,

gazetë, revistë, roman, poemë, dramë, opera, balet, këngë, etj.,

që përcaktohen nga një emër a emërtim i përveçëm në rasën emërore, i vënë ndërmjet thonjëzash *, shkruhen me shkronjë të vogël:

    ) Emrat e rrugëve e të shesheve në tabelat përkatëse nuk vihen në thonjëza. 

rruga "Asim Vokshi", rruga "Kongresi i Përmetit",

bulevardi "Dëshmorët e Kombit",

bulevardi "Donika Kastrioti",

stadiumi "Dinamo", sheshi "Avni Rustemi",

sheshi "Skënderbej", lagja,;

hotel "Adriatiku", kinema "Morava,

teatri "Aleksandër Moisiu", teatri "Migjeni",

vapori "Vlora", shkolla "Bajram Curri",

klubi "Flamurtari", revista "Nëntori",

drama "Toka jonë", opera "Skënderbeu",

baleti "Halili dhe Hajrija", kënga "Për ty atdhe" etj.

Kur emërtimet e mësipërme përdoren më vete (jo në fjali) në tabelat, dokumentet e shpalljet zyrtare, shkruhet me shkronjë të madhe edhe fjala e parë. Me shkronjë të madhe shkruhen gjithashtu emrat, shesh, rrugë, lagje etj., kur ata janë pjesë e emërtimit të përveçëm përkatës:

Rruga e Barrikadave, Sheshi i Flamurit, Klubi i Manastirit etj.

Emrat e popujve dhe të banorëve të një vendi, të një krahine, të një qyteti etj. shkruhen me shkronjë të vogël:

afrikanët, algjerianët, amerikanët, bullgarët, evropianët,

francezët, hungarezët, kinezët, pellazgët, polakët,

rumunët, shqiptarët, vietnamezët, zviceranët etj.;

arbëreshët, beratasit, dibranët, elbasanasit, giirokastritët,

kosovarët, kolonjarët, matjanët, myzeqarët,

shkodranët, tiranasit, ulqinakët, vloniatët etj.

Emrat e ditëve të javës, të muajve e të stinëve shkruhen me shkronjë të vogël:

e hënë, e martë, e mërkurë etj.;

janar, shkurt, mars, prill, maj etj.;

pranverë, verë, vjeshtë, dimër.

Në veprat poetike fjala e parë e çdo vargu mund të filloje me shkronjë të madhe ose të vogël; por në rastet kur vargjet, në citimet, shkruhen vijueshëm njëri pas tjetrit, jo secili në rresht më vete, ato nisin gjithmonë me shkronjë të madhe. Fillon me shkronjë të madhe fjala e parë e çdo teksti të shkruar, si edhe fjala e parë e një fjalie ose periudhe që vjen pas pikës, 

shumëpikëshit, pikëpyetjes, pikëçuditjes dhe dy pikave, kur këto shënojnë mbarimin e një fjalie të veçantë a të një periudhe të mëparshme.

Shënim. Kur pikëpyetja, pikëçuditja ose shumëpikëshi vihet pas ligjëratës së drejtë dhe në fjalët e autorit, që vijojnë, tregohet se kujt i takon ligjërata e drejtë, pas shenjave të mësipërme, fjala e parë shkruhet me shkronjë të vogël:

- Si shkoi udhëtimi? - pyeti babai pa hyrë mirë në shtëpi;

- M'u duk djalë i mirë... - i thashë unë.

Po kështu shkruhet me shkronjë të vogël fjala e parë pas shumëpikëshit që shënon ndërprerje gjatë ligjëratës dhe jo mbarimin e fjalisë a të periudhës së mësipërme, p.sh.:

Ky tavan është i ulët.. . tavani i shtëpisë sonë është më i lartë dhe i lyer me bojë të gjelbër.

Shkruhet me shkronjë të madhe fjala e parë pas dy pikave në këto raste:

a) kur fillon një ligjëratë e drejtë a një citat, që vihet ndërmjet 

thonjëzash:

Populli ynë thotë: "Trimi i mirë me shokë shumë";

Skënderbeu ka thënë: "Lirinë nuk e solla unë, po e gjeta këtu, në mes tuaj".

b) kur pas dy pikave radhiten, zakonisht në tekste zyrtare (statute, ligje, rregullore, urdhëresa, vendime etj.), paragrafë të veçantë që nisin me kryerresht dhe mbarojnë me pikë.

Shënim. Në të gjitha rastet e tjera teksti që vjen pas dy pikave, fillon me shkronjë të vogël:

Çdo ditë bënim të njejtat punë: mbushnim ujë, çanim drutë, gatuanim, dhe qëndisnim pajën.